Co vai cun la biodiversitad
en il Grischun?
Per l’emprima giada en l’istorgia dal chantun dat ina survista detagliada, fundada e cumplessiva dal stadi e dal trend da la biodiversitad en il Grischun. Var 80 persunas han contribuì lur savida multifara per dar ina impressiun mumentana da tut quai che viva en il Grischun. Ussa èsi cler: En noss chantun hai anc bleras valurs natiralas, che nus vulain mantegnair. I dat però er deficits. Quels enconuschain nus ussa meglier.
Quatter sfidas stattan en il center ed ans obligheschan da far cuminaivlamain ils dretgs pass en il rom da la Strategia da biodiversitad dal Grischun.
«Ussa èsi cler!
Nossas biadias e noss biadis, nossas sutbiadias e noss sutbiadis ans vegnan a giuditgar tenor la moda e maniera, co che nus giain enturn cun la savida ch’è ussa avant maun. …sche nus chattain stgisas…ubain sche nus concentrain nossas forzas ed agin cun cleras finamiras. I sa tracta da betg main ch’il chapital natiral che nus vegnin a surdar a las generaziuns grischunas futuras. Pli multifar che quest chapital è, e dapli pussaivladads ch’el porscha per sustegnair l’abilitad da s’adattar a novas ed autras cundiziuns da l’ambient.».
Jon Domenic Parolini, cusseglier guvernativ
Las quatter sfidas per il chantun
Sfida 1
Mantegnair la buna qualitad ecologica ch’exista anc en las zonas da muntogna 3 e 4, en il territori d’alpegiada, en la zona alpina e nivala sco er en il guaud.
Sfida 2
Chattar soluziuns equilibradas per ils gronds deficits tar ils spazis da viver liads a l’aua e per las spezias che dependan da quests spazis da viver, e quai en il champ da tensiun tranter ils conflicts d’interess e la midada dal clima.
Sfida 3
Mitigiar – sche pussaivel – las grondas differenzas da biodiversitad per lung dal gradient d’autezza cun deficits ecologics en las vals ed en las regiuns favuraivlas.
Sfida 4
Rinforzar l’atgna responsabladad da tuttas e tuts per il chapital natiral.
Rapport da basa «Biodiversitad
en il Grischun 2022»
La Regenza dal chantun Grischun ha fixà la finamira da mantegnair e da rinforzar la biodiversitad sco er la cuntrada natirala e culturala per las generaziuns futuras. L’analisa da la situaziun «Biodiversitad en il Grischun 2022», ch’è ussa avant maun, che survegn bler sustegn e che sa basa sin enconuschientschas specificas approfundadas, è il punct da partenza per sviluppar ina strategia. La savida sparpagliada davart il stadi ed il svilup da la biodiversitad è vegnida rimnada e preschentada per l’emprima giada en ina survista generala. Quai è in pass impurtant per crear ina chapientscha cuminaivla da la biodiversitad en il Grischun e per trair a niz optimalmain sinergias cun collavurar en moda pli stretga.
Uschia è il stadi actual da la biodiversitad – curt e bun
Sco facit general èsi anc adina giustifitgà da designar il Grischun sco «metropola natirala». La qualitad ecologica variescha tranter ils differents spazis da viver e stgalims d’autezza. Ils pli gronds deficits èn vegnids constatads tar ils spazis da viver ch’èn liads a l’aua (flums, auals, lais, zonas umidas, palids, auas pitschnas). La situaziun da tut las spezias ch’èn dependentas da quests spazis da viver liads a l’aua (peschs, insects da l’aua, amfibis, libellas) è critica. Lur populaziuns èn decimadas. Per las expertas ed ils experts èsi plinavant cler, che las cundiziuns da viver èn sa pegiuradas en general per blers spezialists da biotops tranter ils animals, las plantas ed ils bulieus. A medem temp extendan spezias frequentas e semifrequentas sco er spezias exoticas relativamain nunpretensiusas lur territori da derasaziun. Per mantegnair e per promover noss chapital natiral per las generaziuns futuras ston tut las acturas ed ils acturs dals differents secturs e da las vischnancas far grondas stentas.
- Fegl d’infurmaziun 1: Biodiversitad – Impurtanza per la societad e per l’economia
- Fegl d’infurmaziun 2: Rapport da basa «Biodiversitad en il Grischun 2022»
